علت گرفتگی زبان هنگام حرف زدن
حتما برایتان پیش آمده که کلمات در ذهنتان روان باشند، اما هنگام ادای آنها، انگار چیزی مانع می‌شود. به این پدیده (گرفتگی زبان) می‌گویند، یک اختلال ارتباطی پیچیده است که ریشه در تعامل ظریف بین مغز، اعصاب و عضلات دارد. سوال اینجاست که چرا این اتفاق می‌افتد؟ آیا فشارهای روانی یا عوامل فیزیولوژیکی در این پدیده نقش دارند؟ علائم لکنت زبان چه مواردی است؟ علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان چیست؟ درمان سریع این حالت چیست؟ و… در این مقاله، سعی داریم شما را با علت اصلی این مشکل که گاها ناگهانی است و راههای درمان آن آشنا کنیم. همراه ما باشید.
چرا گرفتگی زبان رخ می‌دهد؟
گرفتگی زبان، هنوز به طور کامل درک نشده است، اما علم نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل مختلف در آن نقش دارند. وقتی شما می‌خواهید صحبت کنید، یک هماهنگی دقیق بین مغز، اعصاب و عضلات دهان و زبان باید رخ دهد. وقتی این هماهنگی به دلایل مختلف دچار اختلال شود، گرفتگی زبان رخ می‌دهد.
این اختلال می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، استرس، اضطراب یا حتی تغییرات ناگهانی در الگوهای گفتاری باشد. در واقع، مغز و زبان برای لحظه‌ای کوتاه از ریتم طبیعی خود خارج می‌شوند. هر فرد ممکن است با توجه به ویژگی‌های شخصی خود به صورت متفاوتی این پدیده را تجربه کند.
همچنین، علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسال می‌تواند نشات گرفته از وجود این اختلال از کودکی تا به حال باشد و ممکن است این اتفاق ناگهانی و مقطعی به وجود آید. مواردی که در زیر ذکر شده می‌تواند جز علت‌های بروز لکنت زبان باشد.
- عدم اعتماد به نفس
- احساس خجالت
- نداشتن تمرکز
- تحمل فشارهای شدید عصبی
- مسئلههای عاطفی
- ضرب دیدگی سر
- سکته مغزی
به طور معمول افرادی که به شدت پرخاشگر یا یا دارای احساسات ناپایدار هستند، لکنت زبان شدیدتری را تجربه می‌کنند.
آیا فشارهای روانی یا عوامل فیزیولوژیکی در به وجود آمدن لکنت زبان نقش دارند؟
بله، هم فشارهای روانی و هم عوامل فیزیولوژیکی در بروز لکنت زبان تاثیر دارند. در قسمت به پاسخ این سوال می‌پردازیم:
فشارهای روانی
استرس و اضطراب: موقعیت‌های استرس زا یا اضطراب مزمن می‌توانند باعث شدید شدن لکنت زبان شوند، به این دلیل که این شرایط بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند و هماهنگی بین مغز و عضلات گفتاری را دچار مشکل می‌کند.
فشار اجتماعی: مواردی مانند ترس از قضاوت شدن یا مورد تمسخر قرار گرفتن هنگام صحبت کردن می‌تواند لکنت زبان را بدتر کند.
مشکلات عاطفی: تجربیاتی که باعث ایجاد آسیب می‌شوند یا مشکلات عاطفی حل نشده می‌توانند در بروز یا تشدید لکنت نقش داشته باشند.
عوامل فیزیولوژیکی
ژنتیک: لکنت زبان اغلب جنبه ارثی دارد و وجود سابقه خانوادگی، احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد.
ساختار مغز: تحقیقات نشان داده است که تفاوت‌هایی در ساختار و عملکرد مغز افراد دارای لکنت زبان، به خصوص در نواحی مرتبط با پردازش زبان و حرکات گفتاری، وجود دارد.
اختلال در سیستم عصبی: برخی اختلالات عصبی یا ناهماهنگی در انتقال پیام‌های عصبی به عضلات گفتاری نیز می‌تواند باعث لکنت شود.
در نتیجه، عوامل روانی و فیزیولوژیکی بر لکنت زبان تاثیر می‌گذارند و در هر فرد ممکن است این عوامل با شدت‌های مختلفی خود را نشان دهد.
علائم لکنت زبان
علائم گرفتگی زبان شامل موارد زیر است:
- به سختی شروع کردن کلمه یا جمله
- طولانی بیان کردن یک حرف یا صدا در کلمه
- صبر کردن زیاد روی یک حرف از کلمه
- حرکت‌های بیش از حد صورت و دهان برای فهماندن کلمات
- استرس هنگام صحبت
- عدم توانایی در ارتباط موثر
- چشمک زدن سریع
- لرزش لب‌ها و فک
- تکان خوردن سر
- قفل کردن مشت‌ها
شدت این علائم، از جمله تکرار، کشیدگی و قفل شدگی کلمات، ممکن است در شرایطی مانند هیجان زدگی، خستگی زیاد، استرس و اضطراب، عجله در گفتار یا تحت فشار بودن، افزایش یابد. به علاوه، افراد دارای لکنت، در موقعیت‌های خاصی مانند سخنرانی در جمع یا مکالمه تلفنی، احتمالا با چالش‌های بیشتری در روان صحبت کردن رو به رو می‌شوند.
علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان چیست؟
وقتی زبان ناگهان قفل می‌کند، پدیده گرفتگی زبان در بزرگسالان رخ می‌دهد.
گرفتگی ناگهانی زبان در بزرگسالی، می‌تواند هر فردی را غافلگیر و نگران کند. برخلاف لکنت زبان که معمولا ریشه در دوران کودکی دارد، این نوع گرفتگی، به صورت سر زده و غیر منتظره می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد که ریشه در عوامل گوناگونی دارد. تصور کنید که می‌خواهید حرف بزنید، اما کلمات در گلویتان گیر می‌کنند این حالت همان گرفتگی زبان است. برخی از علت‌های این حالت عبارت اند از:
- استرس روانی
- موقعیت‌های تنش زا
- عوارض جانبی داروها
- اثر برخی از بیماریها
- مصرف بیش از حد الکل، مواد مخدر یا مواد محرک
- ضربه‌های عاطفی
- و…
گرفتگی ناگهانی زبان در بزرگسالان احتیاج به بررسی دقیق پزشکی و روانشناختی دارد. درمان متناسب با علت شامل گفتار درمانی، روان‌درمانی، دارو درمانی یا ترکیبی از آنها خواهد بود. در موارد عصبی یا پزشکی مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.
درمان لکنت زبان
درمان لکنت زبان شامل چند روش و تمرین است که هدف آن بهتر شدن روان صحبت کردن، کم شدن نگرانی و استرس ناشی از لکنت است. برای درمان لکنت زبان می‌توان از روش‌های زیر برای بهبود این پدیده کمک گرفت.
1-گفتار درمانی
گفتار درمانی پایه‌ترین و شناخته‌شده‌ترین روش درمان لکنت زبان است. در این روش، هدف بر بهبود روانی گفتار و کاهش اضطراب مربوط به آن می‌باشد. درمانگران گفتار با استفاده از تکنیک‌هایی مانند: تنظیم سرعت گفتار، تنفس و کنترل تنفس، تقویت مهارت‌های حرکتی و هماهنگی گفتاری به فرد بیمار کمک می‌کنند تا اعتماد به نفس بیشتری در هنگام صحبت کردن پیدا کنند و از تکرار لکنت جلوگیری شود.
2-درمان‌های شناختی-رفتاری
درمان‌های شناختی-رفتاری برای افرادی که لکنت آنها به دلیل اضطراب اجتماعی یا استرس زیاد تشدید می‌شو بسیار مفید هستند. در این روش، فرد با تکنیک‌های روانشناسی، افکار و نگرش‌های خود را نسبت به لکنت تغییر می‌دهد تا احساس اضطراب و استرس کمتری در حین صحبت کردن داشته باشد.
3-دارو درمانی
داروها به طور مستقیم بر لکنت زبان تاثیر ندارند، ولی در مواردی که لکنت همراه با اضطراب، افسردگی یا اختلالات روانشناختی دیگر باشد، ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی تجویز شوند تا علائم مرتبط با این اختلالات کاهش یابد. داروهایی مانند SSRIها (انتخابی مهارکننده بازجذب سروتونین) و بنزودیازپین‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
4-دستگاه‌های الکترونیکی
کار این دستگاه‌ها به طور معمول این است که صدای فرد را تغییر داده یا تاخیری در آن ایجاد می‌کنند. یکی از رایج‌ترین این دستگاه‌ها، دستگاه‌های با تاخیر در شنیدن صدا (Delayed Auditory Feedback – DAF) هستند که با تأخیر در دریافت صدای فرد، می‌توانند به روان‌تر شدن گفتار کمک کنند.
این دستگاه‌ها در واقع با شبیه‌سازی شرایط محیطی خاص، به فرد کمک می‌کنند تا گفتار خود را با دقت بیشتری تنظیم کند.
5-درمان‌های ترکیبی
در بسیاری از موارد، ترکیب چند روش درمانی برای بهبود علائم مؤثرتر است. برای مثال، درمان‌های گفتار درمانی را با درمان‌های روانشناختی مانند CBT یا استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی ترکیب کند. این رویکرد به فرد کمک می‌کند تا هم از لحاظ فیزیکی و هم روانی با لکنت مقابله کند.
اگرچه لکنت ممکن است به طور کامل خوب نشود، اما با استفاده از ترکیبی از این روش‌ها و کمک والدین در انجام تمرین‌ها در خانه افراد می‌توانند خیلی بهتر صحبت کنند و اعتماد به نفس بیشتری برای برقراری ارتباط داشته باشند.
سخن پایانی
لکنت زبان، هم بر روانی گفتار و هم بر اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی فرد اثر می‌گذارد. تشخیص علت گرفتگی زبان موقع صحبت کردن و بهره‌گیری از روش‌های درمانی کارآمد در بهبود شرایط افراد مبتلا موثر است. حمایت خانواده و اقدام به موقع، از عوامل اساسی در کنترل و درمان این اختلال هستند. با توجه به اهمیت این مسئله، لازم است که افراد مبتلا و خانواده‌های آنها آگاهی کافی کسب کنند و از تخصص‌های موجود استفاده کنند تا بتوانند به شکل مناسب‌تری این چالش‌ها را حل کنند.
